W ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych realizowane są:
Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy
Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi
Program Profilaktyczny Wczesnego Wykrywania Raka Jelita Grubego
Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy
Rak szyjki macicy jest w naszym kraju drugim co do częstości występowania nowotworem narządów płciowych u kobiet przed 45. rokiem życia. Połowa kobiet, u których rozpoznano ten nowotwór umiera, bo zbyt późno zgłosiła się do lekarza. Nie pozwól, aby ta statystyka dotyczyła również Ciebie - zgłoś się na cytologię!
Do kogo jest skierowany?
Program skierowany jest do kobiet pomiędzy 29. a 59. rokiem życia, które w ciągu 3 ostatnich lat nie miały wykonanego wymazu cytologicznego w ramach ubezpieczenia w NFZ.
Jak wziąć udział?
Wystarczy zgłosić się do zakładu opieki zdrowotnej, który ma podpisaną umowę z NFZ na realizację Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy.
Skierowanie
Na wykonanie badań w ramach programu skierowanie nie jest wymagane.
Na czym polega program?
W ramach programu wykonywane są darmowe badania cytologiczne.
Program obejmuje 3 etapy.
Etap I - podstawowy obejmuje:
- rejestrację
- przeprowadzenie wywiadu i wypełnienie ankiety
- pobranie materiału cytologicznego do analizy
- badanie ginekologiczne
- edukację w zakresie prewencji nowotworu szyjki macicy
- dostarczenia Pacjentce wyniku badania i decyzji, co do dalszego postępowania:
|
powtórne badanie za 3 lata |
wynik prawidłowy i brak czynników ryzyka |
|
powtórne badanie za 12 miesięcy |
u kobiet zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonym typami wysokiego ryzyka HPV lub w innych uzasadnionych przypadkach |
|
zakwalifikowanie do Etapu pogłębionej diagnostyki |
konieczna weryfikacja wstępnego rozpoznania |
II Etap - diagnostyczny (bez udziału pacjentki), obejmuje:
- dokonanie oceny mikroskopowej materiału cytologicznego
III Etap - pogłębionej diagnostyki, który obejmuje:
- rejestrację pacjentki skierowanej w ramach realizacji etapu podstawowego programu,
- badanie kolposkopowe - jeżeli zaistnieje konieczność weryfikacji obrazu kolposkopowego, lekarz pobiera wycinki do badania histopatologicznego. Następnie dokonuje się wycinki ocenie histopatologicznej, lekarz stawia rozpoznanie i podejmuje decyzje co do dalszego postępowania.
Na czym polegają badania stosowane w programie?
Badanie cytologiczne
Cel: Wykrycie nieprawidłowych komórek, które mogłyby świadczyć o procesie nowotworowym
Opis: Lekarz ginekolog lub położna pobiera za pomocą specjalnej szczoteczki komórki złuszczonego nabłonka znajdujące się na szyjce macicy. Pobrane komórki poddawane są analizie.
Jak się przygotować?
- badanie najlepiej jest wykonać 3-4 dni po ustaniu krwawienia miesiączkowego
- 3 dni przed pobraniem wymazu cytologicznego nie należy używać leków dopochwowych
- 3 dni przed badaniem nie należy wykonywać irygacji
- 24 godziny przed pobraniem wymazu cytologicznego zrezygnuj ze współżycia płciowego
Jak oceniane są wyniki badanie?
Interpretacja systemu Papanicolau:
Stopień I - prawidłowe komórki szyjki macicy
Stopień II - obok prawidłowych komórek nabłonka szyjki obecne są komórki zapalne
Stopień III - widoczne nieprawidłowe komórki z cechami dysplazji komórkowej
Stopień IV i V - obecne komórki nowotworowe
Stopień III, IV i V oznaczają wynik nieprawidłowy oraz konieczność dalszej diagnostyki.
Badanie kolposkopowe
Cel: Badanie kolposkopowe pozwala na określenie stanu nabłonka oraz jego struktury.
Opis: Lekarz za pomocą specjalnego mikroskopu, umożliwiającego 40 krotne powiększenie, ogląda szyjkę macicy. W trakcie badania może również pobrać wycinki do badania histopatologicznego.
Jak się przygotować?
- badanie nie należy wykonywać w trakcie krwawienia miesiączkowego
- kilka dni przed badaniem nie należy używać leków dopochwowych i wykonywać irygacji
- kilka dni przed badaniem kolposkopowym zrezygnuj ze współżycia płciowego
Jak oceniane są wyniki badania?
Grupa 1 - prawidłowe obrazy kolposkopowe
Grupa 2 - nieprawidłowe obrazy kolposkopowe
Grupa 3 - niejasne obrazy kolposkopowe
Grupa 4 - inne obrazy kolposkopowe
Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi
Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. Szczególnie duże ryzyko zachorowania dotyczy kobiet po menopauzie. Przeprowadzenie badania mammograficznego pozwala na uwidocznienie już małych zmian, które nie są wyczuwalne ani przez lekarza, ani przez samą kobietę. Nie czekaj – zgłoś się na bezpłatne badania.
Do kogo jest skierowany?
Program skierowany jest do kobiet pomiędzy 50. a 69. rokiem życia, które w ciągu 2 ostatnich lat nie miały wykonanego badania mammograficznego w ramach ubezpieczenia w NFZ.
Jak wziąć udział?
Badania przeprowadzane są w przychodniach, szpitalach i mammobusach. Na badanie możesz zarejestrować się telefonicznie lub osobiście.
Na czym polega program?
Wizyta związana z badaniem trwa około 30 minut. W czasie wizyty zostanie przeprowadzony z Tobą krótki wywiad i zostaniesz poproszona o wypełnienie ankiety. Następnie przeprowadzane jest badanie mammograficzne. Jeżeli posiadasz zdjęcia mammograficzne, które zostały wykonane wcześniej, weź je koniecznie na wizytę.
Skierowanie
Na badanie mammograficzne nie jest wymagane skierowanie.
Na czym polega mammografia?
Cel: Badanie mammograficzne ma na celu zobrazowanie wewnętrznej budowy piersi i wykrycie raka piersi w jego wczesnym stadium rozwoju.
Opis: Mammografia jest rentgenowskim badaniem piersi wykonywanym przez technika elektrokardiologii. Podczas badania piersi umieszcza się na stoliku aparatu mammograficznego, po czym są one dociśnięte, aby uzyskać odpowiednią ostrość i dokładność obrazu. Ucisk może być nieprzyjemny i bolesny, jednak nie jest on niebezpieczny i nie uszkadza piersi. W czasie badania zostaną Ci wykonane 2 zdjęcia każdej z piersi.
Jak się przygotować?
- w dniu badania nie używaj dezodorantu
- załóż ubranie, które łatwo się zdejmuje i zakłada
- przed badaniem zdejmij biżuterię
- badanie najlepiej jest wykonać dwa tygodnie po miesiączce
Program Profilaktyczny Wczesnego Wykrywania Raka Jelita Grubego
Nowotwór jelita grubego zajmuje drugie miejsce wśród przyczyn zgonów na nowotwory złośliwe w Polsce. Dotyka on zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Chorują na niego najczęściej osoby, które ukończyły 50. rok życia. Dlatego tak ważne jest wykonywanie u tych osób kolonoskopii.
Do kogo jest skierowany?
Program wczesnego wykrywania raka jelita grubego skierowany jest do:
- każdej osoby, pomiędzy 50. a 65. rokiem życia
- osób, które ukończyły 40. rok życia i są obciążone genetycznie, czyli mają co najmniej jednego krewnego 1. stopnia, u którego rozpoznano rak jelita grubego
- osób pomiędzy 25. a 65. rokiem życia, pochodzących z rodzin szczególnego ryzyka (tzw. rodziny HNPCC). W tym przypadku wymagane jest potwierdzenie rozpoznania przynależności do rodziny HNPCC w Poradni Genetycznej. Jeżeli pochodzisz z rodziny szczególnego ryzyka, wykonuj badanie kolonoskopowe co 2-3 lata. U osób bez mutacji genetycznych badania nie musza być przeprowadzane.
Jak wziąć udział?
Osoba, która należy do jednej z wyżej wymienionych grup, aby wziąć udział w badaniu musi wypełnić specjalną ankietę. Ankietę można otrzymać od lekarza POZ, w poradniach i szpitalach realizujących program.
Na czym polega program?
W ramach programu wykonywana jest kolonoskopia. W przypadku osób, które nie maja objawów raka jelita grubego, wykonywana jest kolonoskopia przesiewowa.
Osoby, u których nie ma pewności, czy przesiewowe badanie kolonoskopowe może zostać wykonane, kierowane są na konsultacje do lekarza gastroenterologa. Dalsze postępowanie zależy od rodzaju podejrzeń:
- osoby z podejrzeniem raka jelita grubego kierowane są na badanie kolonoskopowe diagnostyczne finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia,
- osoby z podejrzeniem innych problemów gastroenterologicznych - poddawane są odpowiednim działaniom diagnostycznym i ew. leczniczym finansowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Skierowanie
Skierowanie nie jest wymagane. Jednak, aby badanie zostało wykonane należy wypełnić ankietę.
Na czym polega kolonoskopia?
Cel: Kolonoskopia umożliwia zobrazowanie zmian błony śluzowej w jelicie grubym
Opis: Przed badaniem pacjent może otrzymać leki uspokajające lub przeciwbólowe. Podczas badania do jelita pacjenta wprowadzany jest kolonoskop. Badanie zazwyczaj trwa kilkanaście minut.
Jak się przygotować?
- sposób przygotowania zależy od stanu pacjenta. To w jaki sposób przygotować się do badania określa lekarz.
Jak oceniane są wyniki badania?
Osoby, u których wykonano badanie przesiewowe od razu otrzymują jego wynik.
W przypadku stwierdzenia:
- polipów o średnicy do 10 mm:
• są one od razu usuwane,
• usunięte polipy poddawane są badaniu histopatologicznemu we współpracujących pracowniach patologicznych,
• pobierane są wycinki z ew. nacieku nowotworowego oraz wykonywane badanie histologiczne,
• opisy histopatologiczne trafiają do bazy danych programu i wydawane są pacjentom wraz z dalszymi zaleceniami dotyczącymi leczenia lub nadzoru w przyszłości,
• po badaniu pacjent wypełnia Ankietę tolerancji badania. Wyniki Ankiet powinny znaleźć się w bazie danych.
- polipów o średnicy większej niż 10 mm lub ich liczba jest duża pacjenci są kierowani do stosowania procedury diagnostycznej i leczniczej finansowanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia,
- raka jelita grubego pacjenta poddaje się standardowej operacji (w ośrodku wykonującym badania lub w innych, zgodnie z preferencjami pacjenta).
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
